(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});

Yarışma Hakkında

Türk Milli Eğitiminin genel ve özel amaçları, 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nda belirtilmiştir. Bu kanunda Türk dilini koruma ve geliştirmenin önemi özellikle vurgulanmıştır. 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Ka-nunu’nun, Özel Amaçlar bölümünde Türk Milli Eğitiminin Temel İlkeleri 10. Maddesi’nde “Türk dilinin, çağdaş eğitim ve bilim dili hâlinde zenginleşmesine çalışılır ve bu maksatla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile işbirliği yapılarak Milli Eğitim Bakanlığınca gerekli tedbirler alınır.” denmiştir.

Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliği, “İlköğretimin Amaçları” bölümünde 6. madde C bendinde de dil eğitiminin önemine dikkat çekilmiş “İlköğretimde derslerde ve ders dışı etkinliklerde Türkçenin doğru, güzel ve etkili kullanılması temel hedeftir.” denmiştir. “Türkçe Dersinin Genel Amaçları” C maddesinde de “Öğrencilere Türk dilini sevdirmek, kurallarını sezdirmek; onları, Türkçeyi gelişim süreci içinde bilinçle, özenle ve güvenle kullanmaya yöneltmek” ifadesiyle en önemli amaçlardan birinin dil bilinci kazandırmak olduğu açıklanmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı, öğretim programlarında, öğrencilerin sözcük hazinelerinin desteklenmesine yönelik pek çok kazanımın olduğu ve Türkçeye yönelik olumlu tutum geliştirmenin programın temel amaçları arasında yer aldığı söylenebilir.

Yarışmanın Amacı

“Türkçe Sözcük Türetme Yarışması”nın üç amacı vardır:

• Dilimize yeni giren yabancı sözcüklere karşılıklar bulma çalışmalarına öğrencilerin de katılımını sağlamak

• Öğrencilere dil bilincini erken yaşlarda kazandırmak

• Türkçenin zenginleşmesine katkıda bulunmak

Yarışmanın amacı; Türkçeye yerleşmiş sözcüklere karşılık bulup onları atmak değil, dilimize yeni giren veya girmeye çalışan yabancı sözcüklere karşılık bulmaktır. Günümüzde dakikada üç buluş yapılmakta, özellikle teknolojiden ve Batı’nın popüler kültüründen gelen sözcüklere karşılık bulmak ciddi bir sorun olarak karşımızda durmaktadır. Türk Dil Kurumu, Türk Dil Derneği, bazı kişi ve kurumlar bu sözcüklere karşılık önermede ve bunların yerine Türkçe karşılıklarının kullanılmasını istemekte ancak bütün bu çalışmaların başarıya ulaşması bazı engellere takılmaktadır.

Dil bilimciler yabancı sözcüklere Türkçe karşılıklar bulma konusunda şu önerileri getirmektedir:

• Yabancı sözcüklere Türkçe karşılıklar bulma konusunda en dikkat edilmesi gereken zamanlamadır. Karşılıklar, yabancı sözcükler dilimize girip yerleşmeden bulunmalıdır. Dilimize girmiş, halk tarafından kullanılan yabancı sözcükleri değiştirmek artık çok zordur.
• Yabancı kökenli sözcüklere karşılık bulmak için öncelikle sözcük türetme yoluna gidilmelidir. Bunun için de işlek kök ve eklerden yararlanılması ve eklerin doğru kullanılması gerekir. Ayrıca yeni türetilen sözcükler; ahenkli, kulağa hoş gelen bir müzikaliteye sahip olmalıdır.
• Bu tedbirlere rağmen yabancı kökenli sözcüklere hâlâ bir karşılık bulunamamışsa birleşik sözcük yapma yoluna gidilmelidir.
• Birleşik sözcük ile de karşılanamıyorsa derleme ve tarama sözlüklerinden yeni kelimelere uygun karşılıklar aranmalıdır.
• Bu yollarla bulunan karşılıklar en sonunda halkın beğenisine sunulmalı ve halkın beğenip kullandığı sözcükler yaşatılmalı, halkın beğenmediği, tutmadığı sözcüklerde de ısrar edilmemelidir.

Yarışma Başvuru Koşulları

• Yarışmacılar, komisyonun belirlediği on sözcüğe Türkçe karşılıklar bulacaktır. Komisyonun belirlediği her sözcüğe karşılık bulma zorunluluğu yoktur. Yarışmacılar, yarışmaya komisyonun belirlediği on sözcükten istedikleri kadarına karşılık bulabilirler. Her sözcüğün bir kazananı olacaktır.

• Yarışmacılar, komisyonun belirlediği her sözcük için bir sözcük önerebilir. Önerilen sözcükler, mutlaka cümle içinde kullanılmalıdır, cümle içinde kullanılmayan sözcükler değerlendirmeye alınmayacaktır.

• Birden fazla kişi tarafından ortaklaşa türetilen sözcükler yarışmaya kabul edilmez.

• Yarışmacılar tarafından türetilen sözcükler; herhangi bir basın yayın kuruluşunda, sosyal medyada, internet ortamında ya da sözlükte yer almamış olmalıdır. Türkçe kurallarına uygun olmalıdır.

• Yarışmacılar tarafından türetilen sözcükler; yarışmacının kendi buluşu olmalıdır. Yarışma için türetilen sözcüklerin orijinalliğinden, sözcüğü türeten yarışmacı sorumludur.

• Türetilen sözcükler ve cümledeki kullanımları; İzmir Atatürk Lisesi resmi sitesinde “DUYURULAR” başlığı altındaki “Türkçe Sözcük Türetme Yarışması” Başvuru Linkinden gerçekleştirilmelidir. (https://izmirataturklisesi.meb.k12.tr) Başvuru linkinde bulunan EK-1, EK-2, EK-3 belgeleri doldurulup öğrenci ve velisi tarafından imzalandıktan sonra “dosya yükle” düğmesine tıklanarak yüklenmelidir. Yüklenecek dosya formatı, katılımcının kolaylıkla kullanabileceği JPG, JPEG, PDF ya da PNG olabilir.

• Birden fazla yarışmacı tarafından aynı Türkçe karşılık önerildiğinde, yapılan başvurulardan, başvuru tarihi daha önce olan yarışmacı ödüle hak kazanacaktır.

• Türkçe Sözcük Türetme Yarışması, ticari amaç güdülmeden ve katılımcılardan ücret talep edilmeden düzenlenecektir.

• Etkinliğin planlanması, tanıtılması ve uygulanması eğitim ve öğretim aksatılmadan yapılacaktır.

• Türkçe Sözcük Türetme Yarışması’na katılım, gönüllülük esasına göre olacaktır.

• Etkinlikte; kurum, kuruluş, firma, marka ve kişi reklamı veya tanıtımını ön plana çıkaran ifade ve ögelere yer verilmeyecektir.

• Türkçe Sözcük Türetme Yarışması, Türkçeye yeni sözcükler kazandırmak amacıyla kamu yararı düşünülerek hazırlanmış bir etkinliktir. Bu etkinliği kazanan öğrencilerin türettikleri sözcükler; basın yayın kuruluşlarında yer alabilecek, paylaşılabilecek; sosyal yaşamda kullanılabilecek, sözcüklerin tanıtımları yapılabilecektir. Yarışmayı kazanan öğrenciler, sözcüklerin kullanımı ile ilgili herhangi bir telif hakkı istemeyeceklerini EK-3 Katılım Belgesi ve Taahhütnameyi imzaladıklarında kabul etmiş olurlar. Telif hakları ile ilgili tüm işlemler, 5.12.1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile 22.12.2016 tarihli ve 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na uygun olarak yürütülecektir.

• Yarışma başvurularının internet üzerinden gerçekleşecek olmasından dolayı engelli öğrenciler yarışmaya kolaylıkla katılabileceklerdir. Yarışma sonunda herhangi bir ödül töreni yapılmayacak, kazanan öğrencilerin hesaplarına ödül tutarı yatırılacak, yarışmaya katılan öğrencilerden yarışmayı düzenleyen kurum olan İzmir Atatürk Lisesine gelmeleri istenmeyecektir.

• Yarışmanın herhangi bir sponsoru yoktur. Etkinliğin bütçesi, İzmir Atatürk Lisesi Okul Aile Birliği tarafından karşılanacaktır. İzmir Atatürk Lisesi Okul Aile Birliği, 2022 yılı bütçesinden, yarışma için 12 Bin TL ayırmıştır.

• Etkinliğin hiçbir aşamasında katılımcılardan, öğrenci velilerinin açık rıza onayı alınmadan kişisel verileri istenmeyecektir. Bu kapsamda istenen kişisel veriler, açık rıza onayında belirtilen hususların dışında başka amaçların dışında kullanılmayacak, üçüncü kişilere verilmeyecek ve etkinliğin sona ermesinin ardından resen silinecektir.

Türetilen Sözcüklerde Aranacak Şartlar

• Türkçede yeni varlık ve kavramları karşılamak için iki yöntem ön plana çıkmaktadır: sözcük türetmek, birleşik sözcük oluşturmak. Yarışmacılar, yeni sözcükler oluştururken iki yöntemi de kullanabilirler.

YAPIM EKLERİ KULLANILARAK TÜRETİLEN SÖZCÜKLERE ÖRNEKLER: dizayn (tasarım), kriter (ölçüt), şov (gösteri), trend (eğilim), defans (savunma), spesiyal (özel), agresif (saldırgan), maç (karşılaşma), periyot (dönem), dominant ( baskın), kampüs (yerleşke), jenerasyon (kuşak), kaos (kargaşa), misyon (görev), deklarasyon (bildirge), kongre (kurultay)…

BİRLEŞTİRME YAPILARAK TÜRETİLEN SÖZCÜKLERE ÖRNEKLER: selfie (özçekim), fax (belgegeçer), kronometre (süreölçer), laptop (dizüstü), gurme (tatbilir), sempozyum (bilgi şöleni), spoiler vermek (sonbozan vermek)…

• Yeni türetilen sözcükler, Türkçenin kurallarına uygun olmalıdır. Yapım eklerinin bir bölümünün isim köklerine, bir bölümünün de fiil köklerine getirilerek sözcük türetilebileceği kuralına dikkat edilmelidir.

• Türkçenin ses ve yapı ahengine uygun sözcükler önerilmeli, işlek olmayan kök ve eklerle sözcükler türetilmemelidir. Yeni türetilen sözcükler; kolay okunmalı, söylenmelidir.

• Türetilen sözcüklerin ek uyumuna dikkat edilmeli, ekler yersiz kullanılmamalıdır.

• Türetilen sözcükler, mutlaka örnek bir cümle içinde kullanılmalıdır.

Örnekler

YABANCI SÖZCÜK	TÜRKÇE KARŞILIĞI	CÜMLEDEKİ KULLANIMI
jenerasyon	kuşak	Yeni kuşak, çevre sorunlarına daha duyarlı.
kriter	ölçüt	Bir romanı nitelikli yapan ölçütler nelerdir?
spoiler	sonbozan	Filmle ilgili sonbozan vermeyiniz.

• Türetilen sözcükler; Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’na, Milli Eğitim Temel Kanunu ve Türk Milli Eğitimi’nin Genel ve Özel amaçlarına uygun olarak yürürlükte olan tüm yasal düzenlemelerde belirtilen hüküm, esas ve amaçlara aykırılık teşkil etmemelidir.

• Etkinlik; Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’na Türk Milli Eğitiminin Genel ve Özel Amaçları’na, uluslararası sözleşmelere, politika belgelerine, 24.03.2016 tarihli ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, 06,2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu başta olmak üzere yürürlükte olan mevzuata uygun olarak yapılacaktır.

Değerlendirme Ölçütleri

• Yabancı sözcüğe karşılık olarak türetilen Türkçe sözcüğün o varlığı, kavramı karşılama gücü

• Türetilen sözcüğün Türkçe kurallarına uygunluğu

• Türetilen sözcüğün Türkçenin ses ve yapı ahengine uygunluğu, kolay okunup kolay söylenmesi

Sonuçlara İtiraz Hakkı

Türetilen sözcüklerin değerlendirilmesi, şartnamede yer alan ölçütler doğrultusunda gerçekleştirilecektir. Yarışmanın her aşamasında jüri kararları nihai olup sonuçlara itiraz hakkı bulunmamaktadır.

Seçici Kurul

• TÜRK DİL KURUMU TEMSİLCİSİ: Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN (Türk Dil Kurumu Başkanı)
• ÖĞRETİM GÖREVLİSİ/AKADEMİSYEN: Ege Üniversitesi Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Yasin KAYA
• ÖĞRETİM GÖREVLİSİ/AKADEMİSYEN: Ege Üniversitesi Dr. Arş. Görevlisi: Ebru KABAKÇI
• MÜDÜR BAŞYARDIMCISI: Dr. Yasin ÇELER
• TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ: Cem KAYA
• TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ: Nermin Emine DUMAN
• İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ: Başar KARATAŞ
• İNGİLİZCE ÖĞRETMENİ: Neslihan ÇELİKKANAT
• ALMANCA ÖĞRETMENİ: Yadigar DEMİRTAŞ
• FRANSIZCA ÖĞRETMENİ: Beril HASDEMİR
• MÜZİK ÖĞRETMENİ: Selver ERÇEN
• FELSEFE ÖĞRETMENİ: Deniz İlkay KOCABALKAN
• TARİH ÖĞRETMENİ: Murat KARABUDAK
• BİLGİSAYAR ÖĞRETMENİ: Fatma Beyza BAŞ

Liseler Arası Türkçe Sözcük Türetme Yarışması Ödülleri

Seçici kurul tarafından kabul edilen her sözcük için 1.000 Türk Lirası ödül verilecektir.

Bir yarışmacı, birden çok sözcük için de ödül alabilecektir.

Ödül töreni yapılmayacağından yarışma sonunda kazanan öğrencilere posta ile başarı belgesi gönderilecek, para ödülü ise kazanan öğrencilerle iletişime geçilip velisinin hesabına aktarılacaktır.

Yarışma Takvimi

Son Başvuru Tarihi: 16 MAYIS 2022
Sonuç Açıklanma Tarihi: 26 MAYIS 2022

Liseler Arası Türkçe Sözcük Türetme Yarışması Detaylı Bilgi ve Başvuru için: https://izmirataturklisesi.meb.k12.tr/icerikler/turkce-sozcuk-turetme-yarismasi_12561962.html

_{Yarışma Duyuruları Platformu ile yarışmayı düzenleyen kuruluş bilgileri arasında farklılık olması durumunda yarışmayı düzenleyen kuruluşun 0verdiği bilgiler esas alınmalıdır.}